Grupa Destrukcyjna "Wawelberga" – zespoły dywersyjne prowadzące działania specjalne, zorganizowane przez Oddział II Sztabu Generalnego WP, działające na rzecz III powstania śląskiego (3 maja - 5 lipca 1921). Pierwsza w RP formacja wojskowa działań specjalnych. Po wybuchu powstania grupa podlegała bezpośrednio Wodzowi Naczelnemu ppłk. Maciejowi Mielżyńskiemu, a następnie Kazimierzowi Zenktellerowi. Nazwa grupy pochodziła odpseudonimu dowódcy grupy kpt. Tadeusza Puszczyńskiego "Wawelberg".

 

 

 

Struktura powstała w grudniu 1920 jako Referat Destrukcji Dowództwa Obrony Plebiscytu. Kierował nim początkowo por. Stanisław Baczyński ps."Büttner", a następnie od stycznia 1921 kpt. Tadeusz Puszczyński ps. "Wawelberg". W lutym 1921 referat liczył: 9 oficerów, 4 podchorążych, 4 sierżantów, 5 plutonowych, 2 kaprali i 22 szeregowych.

 

Skład oddziałów dywersyjnych wywodził się z uczestników grup dywersyjnych z II Powstania śląskiego, oficerów WP oraz członków Pogotowia Bojowego PPS.

 

Kierownictwo Referatu stanowili: dowódca kpt. Tadeusz Puszczyński, zastępca por. Stanisław Baczyński, zastępca ds. technicznych por. Teofil Morelowski ps. "Johann Schmidt", oficer gospodarczy - por. Edmund Charaszkiewicz ps. "Eugeniusz" oraz por. Jerzy Paszkowski ps. "Thiele" (zastąpiony w marcu 1921 przez por. Wacława Wardaszko).

 

Funkcjonowało wówczas pięć grup: grupa opolska "A" (trzy oddziały) - dowódca ppor.Lucjan Miładowski, grupa "G" ("Główna") (dwa oddziały) - dowódca por. Włodzimierz Dąbrowski, grupa "U" ("Unieruchomienia") (dwa oddziały) - dowódca pchor. Gliński ps. "Józef Korczak", następnie ppor. Konrad Strzelczyk-Łukasiński "Szaleniec", grupa "E" (jeden oddział) - dowódca por. Edmund Charaszkiewicz"Eugeniusz" oraz grupa "N" (dwa oddziały) - dowódca ppor. Juliusz Jarosławski "Szulc". W kwietniu 1921 grupy "E" i "U" połączyły się w grupę "EU" - dowódca kpt. Czesław Pobóg-Prusinowski "Auerbach".

 

Bezpośrednio przed wybuchem powstania w nocy z 2 na 3 maja 1921 Grupa Destrukcyjna w składzie 64 ludzi wykonała zadanie wysadzenia siedmiu mostów na liniach kolejowych łączących Śląsk z resztą Niemiec (Akcja "Mosty"): most żelazny pod Opolem (kpt.Tadeusz Puszczyński), most kolejowy pod Popielowem (pchor. Stanisław Pelc), tor kolejowy Opole - Wrocław (ppor. Konrad Strzelczyk-Łukasiński), most kolejowy pod Wołczynem (pchor. Stanisław Czapski), most na rzece Osobłodze pod Głogówkiem (pchor. Stanisław Gliński), most pod Racławicami Śląskimi (pchor. Józef Sibera), tor kolejowy pomiędzy Nysą a Racławicami Śląskimi (pchor. Janusz Meissner).

 

Po wybuchu powstania 5 i 6 maja oddziały brały udział m.in. w walkach o Strzelce Opolskie; od 7 maja opuściły linię frontu dokonując reorganizacji pod nazwą "Grupa Destrukcyjna Wawelberga". Grupę zasilili wówczas ochotnicy - studenci z warszawskich uczelni z ZNMSoraz małoletni z Korpusu Kadetów ze Lwowa i Modlina, którzy uciekli do powstania. Grupa liczyła wówczas ok. 130 żołnierzy, w tym 23 oficerów i podchorążych. W końcu maja 1921 grupa składała się z następujących oddziałów:

 

 

​1. Podgrupa destrukcyjna "Wschód" - dowódca por. Dobiesław Damięcki "Damian". W jej  skład wchodziły trzy oddziały: pchor. Tadeusza Meissnera, por. Stanisława Czapskiego i pchor. Stanisława Glińskiego;

​2. Podgrupa destrukcyjna "Północ" - dowódca ppor. Lucjan Miładowski. W jej skład wchodziły trzy oddziały: por. Henryka Kurkowskiego, pchor. Stanisława Pelca i ppor. Lucjana Miładowskiego.

3. Podgrupa destrukcyjna "Południe" - dowódca por. Stanisław Baczyński "Wagner". W jej skład wchodziły trzy oddziały: pchor. Janusza Meissnera "Orski", ppor. Stanisława Machnickiego i por. Stanisława Baczyńskiego.

4. rezerwa - dowódca por. Witold Strzelczyk-Łukasiński "Szaleniec". W jej składzie był jeden oddział pchor. Józefa Sibery.

 

Oddziały brały udział w walkach w maju i czerwcu 1921. W połowie czerwca oddziały zostały wycofane z frontu. Naczelna Komenda Wojsk Powstańczych postanowiła o utworzeniu specjalnej grupy szturmowej z dotychczasowego oddziału destrukcyjnego i dwóch batalionów odwodowych. Dowództwo oddziału "Grupa Konrada Wawelberga" objął kpt. Tadeusz Puszczyński. Oddział ten już nie wziął udziału w walkach i zakończył działalność w lipcu 1921.

 

 

 

źródło: wikipedia.pl